Gostovanje Opere&Theatra Madlenianum iz Zemuna
U srijedu, 19. rujna, dolaze nam gosti iz Zemuna (Opera&Theatre Madlenianum) s predstavom Miodraga Ilića ŽANKA. Predstava se igra na Velikoj sceni s početkom u 19,30 sati.
Predstava govori o burnom i tragičnom životu glumice Žanke Stokić koja je svoje prve ozbiljne uloge u bogatoj karijeri ostvarila i na varaždinskoj pozornici još davne 1906. godine.
Više o predstavi:
U košmaru predsmrtne noći velika glumica Žanka Stokić evocira svoj mukotrpan i slavan umjetnički i dramatičan osobni život. Troje glumaca, od kojih dvojica tumače više likova (među kojima je i lik B. Nušića), u drami Miodraga Ilića osvjetljavaju cijelo jedno traumatično povijesno razdoblje, da bi u središtu bilo pitanje moralne krivice umjetnika, s obzirom da ih svaka vlast želi koristiti za svoje ciljeve. Djelo je humorno, ali i potresno, tragično.
Projekat „Žanka“ je homage velikoj glumici povodom 130 godina od rođenja i 70 godina od smrti.
Rediteljica Milica Kralj; scenograf i kostimograf Milica Bajić, kompozitor Miroljub Aranđelović – Rasinski; uloge: Jelica Sretenović (Žanka), Milan Mihailović – Caci (Tošić, Nušić, putujući glumac), Petar Mihailović (isljednik, Aleksandar, Moris).
ŽANKA STOKIĆ U ZAPISIMA I SEĆANJIMA
1.„…Otkuda joj taj smeh, taj čudni, slatki ili prkosni smeh, koji nas je toliko puta poneo svojom neodoljivom snagom, razvedrio namršteno čelo; osnažio klonulo srce i zazvonio novim radostima…? Da li joj je on ostao iz detinjstva, još iz onih srećnih dana o kojima danas s tugom govori, kada je u Rabrovu, detinjski bezbrižna i ludo vesela, preskakala plotove…?… Ili joj je taj smeh ostao iz onih dana, kada se potucala od nemila do nedraga po putujućim družinama širom jugoslovenske zemlje, kada je, vođena još samo verom u svoju umetnost, a progonjena zlom sudbinom i gladna toliko da je od gladi u nesvest padala, iz onih dana još kada je, ugušujući duboko bol si suze, smejala se da ne bi zaplakala, i ta smeh potlačene i gladne glumice zvonio je neodoljivom prkosom, jači od smrti i života?“ (Ž. Milićević, Politika, 5. mart 1927.)
5.„Oni koji su je gledali u njenim uspelim ulogama, očuvali su je u živom sećanju ne s crtama tipova koje je ona igrala, nego sa životom koji je ona u njih ubrizgavala. Žanka Stokić nije slikala, ona je oživljavala… Ono što je ona neodoljivo ponavljala u svojim tvorevinama zanimalo je publiku više od svakog spoljnjeg živopisa kostima i maske, jer je treperilo rasipnim unutarnjim životom.“ (M. Grol, Iz pozorišta predratne Srbije, 1952).
2.„Žanka je pravila prave umetničke parade u Nušićevom repertoaru. Nušić i Žanka su jedno drugom znatno obavezni za veliku popularnost u publici: Žanka bi izgubila mnogo od svoje slave bez nekih svojih omiljenih uloga iz Nušićevog repertoara, a Nušić je najviše u njoj mogao da nađe umetnički dostojnog, velikog i nezamenljivog tumača za nekoliko značajnih partija… Međutim, Žanka gradeći likove ponekad je nadmudrivala Nušića, što je jasno pozorišnim praktičarima. Ona je upravo dograđivala, „dopisivala“ likove složenijom, produktivnijom igrom, ponekad nekom neobičnijom radnjom ili duhovitijim postupcima i odmerenim improvizacijama u već postojećim ili u novim, izmišljenim komičnim situacijama… Posle toga ti i takvi njeni likovi postajali su popularni obrasci prema kojima su druge, često i odlične glumice gradile svoje kreacije…“ (B. Stojković, Velikani srpskog pozorišta, 1983).
4.„…To se oseti od njene prve pojave na sceni: ona osvaja odmah; svaki njen pogled, svaka njena reč na sceni je istinita. Ona sve preživi nekako na `njen način`. Njena prisebnost na sceni zadivljava publiku, pa često i nas, glumce. Ona veruje u sebe, veruje u svoju moć, da je velika, i to je oslobađa donekle one gadne glumačke bolesti koja se zove trema. Njen smeh je čudan i retko se čuje tako nešto iskreno od srca, kao smeh g-đe Stokićke… Svojom pojavom donosi sreću, zdravlje i veselu situaciju na ceni.“ (Mileva – Mica Bošnjaković, glumica, u svojim sećanjima).
3.„…Žankina pozorišna karijere se razvrstava do Gospođe ministarke i posle Gospođe ministarke. Tokom 1929, i 1930. godine prošla je kroz tako značajno preobraženje da je postala sinonim jednog kvalitetno novog stila na beogradskoj pozornici… Nikad nije svoju glumu činila realistički sadržajnijom, pa se stoga u kritici i pojavilo mišljenje da njene kreacije postaju hudožestvene… Zajedljivci su uvek isticali da se Žanka najbolje oseća među običnim svetom i da je samo u Skadarliji ona, zapravo, u svom pravom ambijentu… Žanka Stokić nije vodila mnogo računa o to- me šta se zbiva iza njenog sveta, da li je ovo anahrono ili ne, hoće li je puritanci osuđivati zbog toga što voli da popije, što ume da psuje, što uživa u pokeru ili prkosi prirodi kako to ona hoće.“ (P. Volk, Žanka Stokić,1986).
6.„Ona je i za današnje pojmove moderna glumica zbog svoje individualnosti, beskrajne kreativnosti, snage da nije imala potrebe da se ponavlja i zbog beskrajne ljubavi i verovanja u pozorište… Žanka Stokić je zbog svega onoga što je učinila na našoj pozornici bila i ostala legendarna ličnost, sunce što obasjava scenu, poezija koju volite, pesma koju ne zaboravljate, prijateljstvo i rodoslov kojim se ponosite – to je bio lep i mukotrpan život, radostan, čudesan, zanosan, sa tužnim završetkom.“ (Nevenka Urbanova, 1985.)
test iz programa Ozaloscena porodica
ŽIVOT ŽANKE STOKIĆ
- Rođena 24. januara u Velikom Gradištu, u porodici pekara koji je rano preminuo; njena majka Julka preudala se za sveštenika, koji nije hteo pastorku u kući.
- Udata u četrnaestoj godini za zaječarskog abadžiju.
- U Zaječaru ušla u putujuću pozorišnu trupu Ljubomira Rajčića Čvrge, prvo kao pralja i statiskinja, a potom kao tumač epizodnih uloga. Abadžija nije uspeo ni silom da je otrgne od glumaca. Upoznala mladog glumca Aleksandra Gavrilovića, koji će joj pomoći da ovlada osnovnim tajnama glumačkog zanata i koji će postati njena prva ljubav. S trupom pobegla iz Zaječara.
- Prateći A. Gavrilovića, prelazi u putujuće pozorište Srbadija Dimitrija Nišlića, gde prolazi kroz ozbiljnu škole glume i započinje dugu uspešnu karijeru.
- Umire Dimitrije Nišlić, a Žanka i A. Gavrilović pristupaju pozorištu Sinđelić Mihajla Ere Markovića, u kome ona igra sa ondašnjim velikanima scene među kojima su Fran Novaković, Boža Nikolić, Dušan Radenković, Josip Maričić, Marija Jurković, Lenka Kulundžić…
- Pristupa novoformiranom Hrvatskom narodnom kazalištu u Varaždinu, koje okuplja istaknute glumce i pevače iz Češke, Slovenije, Hrvatske i Srbije. Učestvuje u dramskim i muzičkim predstavama. Ostvaruje prvu veću ulogu u drami Nada Hijermansa. U decembru varaždinski ansambl prelazi u Osijek, gde Žanka tokom četiri naredne sezone ostvaruje preko 20 različitih uloga, među kojima i lik Regine u Ibzenovim Avetima.
- Osiječko kazalište gostuje u Zemunu i Beogradu. Upravnik Narodnog pozorišta Milan Grol postavlja je za privremenog člana Kuće kod spomenika.
- Predstavlja se beogradskoj publici kao Živana u komadu iz narodnog života Đido J. Veselinovića – D. Brzaka, zatim kao Švabica u komediji Dorćolska posla I. Stanojevića, Emina u Zulumćaru S. Ćorovića, kao Klemansa u delu Matori momci V. Sardua…
1913-1941. Tokom tri plodne decenije ostvaruje oko 150 uloga u komadima različitih žanrova, s naglašenim uspehom u komedijama. Oduševljava publiku kao Cajka u Ivkovoj slavi S. Sremca, Laura u drami Otac A. Strindberga, Kate u Ekvinociju I. Vojnovića, Prudansa u Dami s kamelijama A.s.Dime, Toaneta u Uobraženom bolesniku, Dorina u Tartifu i Martina u Učenim ženama Molijera, kaso Zelenićka u Rodoljupcima J. St. Popovića, Katarina u Ukroćenoj goropadi i Hipolita u Snu letnje noći V. Šekspira, Ana Andrejevna u Rrevizoru i Fjokla Ivanovna u Ženidbi N. Gogolja, g-đa Vorn u drami Zanat gospođe Vorn B. Šoa, g-đa Fani Vilton u Gabrijelu Borkmanu H. Ibzena, Suzana u Figarovoj ženidbi P.O. de Bomaršea, Julka u Putu oko sveta , Živka u Gospođi ministarki, Spirinica u Narodnom poslaniku i Sarka u Ožalošćenoj porodici B. Nušića, Marta Oen u Ani Kristi J. O`Nila, Stana u Stanoju Glavašu Đ. Jakšića, Anisija u Carstvu mraka L. Tolstoja, g-đa Dulska u komadu Moral gospođe Dulske B. Zapoljske, Marija Aleksandrovna u Ujkinom snu F. Dostojevskog, g-đa Marta Rul u Razbijenom Krčagu H. fon Klajsta…
- Učestvuje u programima humorističkog kabarea Kišobranci.
- Pristupa Srpskom satiričnom pozorištu, a potom humorističkoj trupi Ace Cvertkovića Veseljaci, koja će spajanjem sa još nekim trupama formirati Srpsko humorističko pozorište. Učestvuje u programima Veselo srpsko popodne i Šareno popdne Radio Beograda, koji je bio pod upravom Nemaca.
- Ulazi u tzv. Centralu za humor, u kojoj igra u komediji Minut posle deset M. Dimitrijevića.
- Bolest je sve više udaljava od scene i vezuje za kuću.
- Uhapšena i potom osuđena na osam godina gubitka srpske nacionalne časti, u procesu u kome nije imala branioca čak ni po službenoj dužnosti.
- Umrla u svojoj kući u Beogradu, 21. Jula. Prenesena na volovskim kolima na Topčidersko groblje, u pratnji hiljada poštovalaca i sahranjena uz pesmu Oj, Moravo.